ترکیه و چشم انداز تمدن جهانی - 35 - آیا تنها یک رویکرد / چشم اندازِ صحیح کافی است؟

در مقالات قبلی توضیح دادیم که باید با رویدادها، مفاهیم و مسائلی که با آن مواجه میشویم، بدون تسلیم شدن به روحیه شکست، در چارچوب اصول کلیِ ارزشهایی که از آن برخورداریم، به شیوه ای تحلیلی و با دیدگاهی مطمئن برخورد کنیم. ولی آیا داشتن یک رویکرد و یا یک چشم انداز صحیح به تنهایی کافی است؟ آیا با یک دیدگاه صحیح قادر به حل مسائل مان خواهیم بود؟

اکنون توجه شما را به ارزیابی های پروفسور قدرت بلبل رئیس دانشکده علوم سیاسی دانشگاه ییلدیریم بیاضیت جلب میکنیم.

قطعا داشتن یک رویکرد، دیدگاه و چشم انداز صحیح عنصر اصلی حل هر نوع مسئله و رسیدن به هر نوع هدف به شمار میرود. چرا که اگر در مسیر اشتباهی باشیم، هر چقدر هم که پیشروی کنیم به هدف دست نخواهیم یافت. از سوی دیگر، نداشتن هدف به اندازه یک هدف اشتباه، مسئله بزرگی به شمار میرود. هیچ بادی قادر به کمک به کشتی ای که نمیداند به کدام مسیر خواهد رفت، نخواهد بود. از اینرو مباحثه در مورد لزوم داشتن یک رویکرد و چشم انداز صحیح در برابر رویدادها، مفاهیم و روندهایی که در طول زندگی با آن مواجه میشویم، بی جا خواهد بود. ولی آیا داشتن رویکرد صحیح، بدون هیچ نوع اقدامی میتواند کافی باشد؟ باید به این نکته تاکید کرد. چرا که اغلب تصور میشود، مباحثات فکری و روشنفکرانه میتواند برای حل مسائل کافی باشد. گاهی بحث های سیاسی در گوشه قهوه خانه ها، که انسان ها را به تولید و کار تشویق نمیکند، بیش از حد جدی گرفته میشود. آیا میتوان مسائل دنیای اسلام را تنها با تفکرات صحیح حل و فصل کرد؟ آیا تنها با تفکر تا چه حد میتوان پیش رفت؟

تفکرات البته که ارزشمند هستند. آنچه که در دراز مدت تاریخ بشر را تغییر داده، تفکرات بوده است. البته اینها اندیشه هایی بوده اند که در حد تئوریک باقی نمانده و به مورد اجرا در آمده اند. آنچه که به زندگی ما شکل میدهد، اندیشه ناملموس نیست بلکه گام های ملموسی است که در این راستا برداشته میشود.

داشتن رویکرد و یک دیدگاه صحیح بدون تلاش برای تغییر چیزی در درون خود ما و یا محیطی که در آن زندگی میکنیم، کار به جایی نخواهد برد. این ممکن است که اندیشه فوق العاده ای در سر داشته باشیم، ولی اگر به نشستن در جای خودمان ادامه داده و به رویابافی ادامه بدهیم، نتیجه ای کسب نخواهیم کرد. از اینرو تنها با تفکرات روشنفکرانه، افکاری که هرگز به مورد اجرا درنمی آیند و رویکردهای مخالف با اجرائیات، نمیتوان انتظار تغییر داشت و این چیزی به جز فریب دادن خودمان نیست.

از سوی دیگر، اینکه با به انزوا کشیده شدن، دور شدن از زندگی، فرار از مسائل و زندگی در یک گِتوی بسته تا چه حد میتواند، رویکرد صحیحی را ایجاد کند، قابل مباحثه است. اندیشه های تولید شده در محیطی بسته و مورد آزمون قرار گرفته نشده میتواند مسائل بسیاری را به همراه داشته باشد. متاسفانه، تاریخ مملو از خساراتی است که در نتیجه اندیشه های به دور از تجربه زندگی، به بار آمده است. دیدگاهی که یکباره و به دور از تجربه زندگی تولید شده و منجر به توقف جریان زندگی شود، ممکن است نتایج وحشتناکی در بر داشته باشد. از اینرو یک اندیشه صحیح تنها میتواند با تجربه زندگی، در طول زندگی و جریان آن تولید شود. آمدن دین اسلام نیز بدین شکل است. دین اسلام، نه یکباره و به شکلی ناملموس، بلکه روند نزول خود را در طول زمان و در رابطه با وقایعی ملموس به اتمام رسانده است.

موضعی که امروز باید از آن پیروی کرده، اقدامی که باید انجام داده و راهی که باید طی شود، به رغم همه چیز، در هاله ای از ابهام نیست. اصول اساسی مشخص است. یکی از مهمترین مسائل امروز، اقداماتی است که مغایر با دیدگاه ها و ناهماهنگ با آنچه که از آن سخن میگوییم انجام میشود. علاوه بر این، بی اقدامی و عدم انجام اجرائیات به رغم ضرورت انجام آن، همچنین اقدامی ناهماهنگ با دیدگاه ها نیز بخش دیگری از این مسائل به شمار میرود.

در حالی که زندگی ایمان و جهد است. جهد، عمل، تلاش و مبارزه است. جهاد، نوعی از جنگ است که در دنیای امروز به ندرت به آن احساس نیاز میشود. آنچه امروز باید انجام دهیم، تلاش، کوشش، مبارزه و جهد برای رسیدن به بهترین، صحیح ترین و اصولی ترین میباشد. یعنی تنها بیان بهترین و اصولی ترین، کافی نیست. باید برای نیل به این هدف با هر آنچه در توان داریم تلاش کنیم.

در پاسخ به سوالی که در ابتدای این مقاله مطرح کردیم، میتوانیم بگوییم که بی شک برای رسیدن به هدف، داشتن یک چشم انداز صحیح اجتناب ناپذیر است. زیرا یک چشم انداز اشتباه ما را از هدفمان دور کرده و ممکن است ما را به سمت یک فاجعه سوق دهد. یک موضع گیری غلط، میتواند حسن نیت و بهترین احساسات را از بین ببرد. تنها یک رویکرد صحیح قادر به نجات ما نخواهد بود. این طور تصور میرود که ویزیون از یک موتور داخلی برخوردار است. یکبار تولید شده و به طور خودکار به نتیجه میرسد. در حالی که ویزیون به تنهایی نتیجه بخش نیست. یک دیدگاه صحیح تنها یک شروع است. آنچه که نتیجه را میسر میکند، گامهای ملموسی است که با رویکردی صحیح و چشم اندازی هدفمند برداشته شده و فعالیت هایی است که در این راستا انجام میگیرد.

آیا امروز اساسی ترین کاستی ما که با چشم اندازی صحیح هماهنگی نداشته و لازم است تا آن را تغییر دهیم چیست؟ آیا میتوانیم با چشم پوشی از اشتباهاتمان تنها با تمرکز بر اشتباهات دیگران، حتی اگر اغلب حق با ما باشد، گره از مشکلی باز کنیم؟ آیا بدون روشن کردن یک شمع، انتقاد از تاریکی میتواند روشنایی به همراه داشته باشد؟  در مقالات بعدی این موضوعات را بیشتر مورد بررسی قرار خواهیم داد.

نویسنده

پروفسور قدرت بلبل 

رئیس دانشکده علوم سیاسی دانشگاه ییلدیریم بیاضیت

Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Siyasal Bilimler Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Kudret BÜLBÜL