خاورمیانه از دیدگاه ترکیه - موقعیت حقوقی ترکمنان سوریه

هر بازیگر در سوریه در چهارچوب روندهای آستانه و ژنو موقعیت خود را مورد بازنگری قرار داده و استراتژیهایشان را تجدید می کنند. ما نیز در برنامه این هفته این موضوع را که استراتژی ترکمنان سوریه چه باید باشد؟ مورد بررسی قرار خواهیم داد.

ارزیابیهای جمیل دوغاچ ایپک عضو هیئت علمی بخش روابط بین المللی دانشگاه آتاترک در رابطه با این موضوع را به سمعتان می رسانیم.

امید براین بود که در چهارچوب روندهای آستانه و ژنو بهمراه سال 2016 دوره جدیدی در سوریه آغاز بشود، فقط امیدها نقش بر آن شد. در سال 2017 با پیشگامی ترکیه و سوریه مذاکرات صلح سوریه نخست در آستانه پایتخت قزاقستان انجام گرفت. این مذاکرات سپس نیز در ژنو انجام خواهد گرفت. در مذاکرات ترکمنان سوریه را مجلس ترکمن سوریه تمثیل کرد. ما نیز پیرامون اینکه ترکمنان بایستی از کدامین استراتژی پیروی بکنند؟ بحث خواهیم کرد.

ترکمنان که یکی از ملتهای قدیم جغرافیای سوریه می باشند، از قرن 7 ام بدین طرف به زندگی در این جغرافیا ادامه می دهند. ترکمنان در سوریه در منطقه وسیعی پراکنده شده اند. موجودیت ترکمنان در مناطق حلب، لاذقیه – ادلب، حمص، حما، تارتوس، رقه، درعا، دمشق و جولان به چشم می خورد. ترکمنان از صدها سال بدین طرف برای حراست از هویت و خاکهایی که در آنها زندگی می نمایند، مبارزه می کنند.

مبارزه ترکمنان در سوریه بهمراه قیام مردمی در سال 2011 بر علیه ترور دولتی رژیم اسد آغاز شد. رژیم اسد از سال 2011 بدین طرف مراکز مسکونی ترکمن در حلب، مرز لبنان و بایربوجاک را بارها بمباران کرد. در این حملات حدود صد هزار ترکمن جان خود را از دست دادند. بنابه اظهارات ترکمنان، در حال حاضر دهها هزار ترکمن مفقودالاثر بوده و تحت نظر قرار دارند.

ترکمنان از سال 2011 تا بامروز با سازمانهای تروریستی داعش، پ ک ک و ی پ گ، رژیم اسد و متفقین آن مبارزه کرده اند. ترکمنان صدها سال است که در سوریه بعنوان یک ملت جدا از ملت سوری زندگی می کنند. در سوریه حدود یک و نیم میلیون ترکمن که بزبان ترکی تکلم می کنند، وجود دارد. شمار ترکمنان در سوریه بهمراه ترکمنانی که زبان ترکی را فراموش کرده اند، حدود 3 میلیون نفر می باشد. موجودیت ترکمنان را هم آرشیوهای امپراطوری ترک و هم آرشیوهای حکومت تحت الحمایگی فراسه ثابت می کند. ترکمنان مدت مدیدیست که در معرض نقض حقوق بشر و قتل عامها قرار داشته و همچنین از حقوق فرهنگی خود محروم می باشند. بایستی دیگر جامعه بین المللی به این وضعیت واکنش نشان بدهد.

برای دستیابی به هدف در رابطه با این موضوع، بین المللی کردن مسئله ترکمن در سوریه می توان گام مهمی باشد. افکار عمومی باید قبل از هر چیز بداند که در اینجا جدا مالت سوریه ملت دیگری بنام ترکمن نیز وجود دارد. زیرا امروزه ترکمنان سوریه در معرض موارد نقض حقوق بشر قرار گرفته، قتل عام شده و نمی توانند حقوق فرهنگی خود را بگیرند. جامعه بین المللی باید این وضعیت را به هر شکلی اعلام بکند.

در این نقطه بررسی موضوع از دیدگاه حقوق بین المللی نیز نافع خواهد بود. در رابطه با این موضوع در قراردادهای 1921 آنکارا، 1923 لوزان و 1939 ترکیه  - فرانسه، دادن هر گونه موقعیت به ترکمنان سوریه پیش بینی نشده است. این وضعیت با مشاهده  برداشت اقلیت وقت در پایه دینی و اسکان ترکمنان سوریه در داخل مرزهای کشوری  که اکثرا مسلمان می باشد نبر ارتباط دارد. برای همین در حال حاضر ترکمنان سوریه صاحب موقیعت فرهنگی دیگری نمی باشند.از اینرو هدف ترکمنان سوریه در روند آتی باید کسب یک موقعیت حقوقی باشد. بدین دلیل نیز باید بعنوان یک بازیگر جداگانه و یکی از عناصر تشکیل دهنده سوریه، در خارج از چتر موجود بر سر میز نشانده شوند. اگر در رابطه با این موضوع موفقیتی حاصل بشود، می تواند برای ترکمنان عراق نیز مدلی تشکیل بدهد.

باید در کوتاه مدت به افکار عمومی بین المللی نشان داد که ترکمنان سوریه یک بافت دموکراتیک، لائیک و مدرنی ست که با غرب و ارزشهای آن مسئله ای نداشته و تمامی ملتهای قومی و دینی منطقه را محترم می شمارد. ترکمنان سوریه که بیشتر از دیگر عناصر تشکیل دهنده سوریه یک بازیگر غرب گرا و لائیک می باشد، توجه افکار عمومی غرب را جلب خواهد کرد. بعنوان حمایت از این تز می توان در این مرحله رهبران اسلام صوفی را مطرح ساخت. به همین شکل ترکمنان می توانند با مبارزه با عناصر تکفیری چنان داعش در تمامی عرصه ها، در کوتاه مدت به تزهای خود پاسخ بدهند.

علاوه براین در رابطه با بدست آوردن موقعیت حقوقی، آرشیوهای امپراطوری ترک و حکومت تحت الحمایگی فرانسه در ارتباط با تثبیت موجودیت ملت قدیمی ترکمن در سوریه از نظر ترکمنان حائز اهمیت می باشد. تهیه پروژه ای در زمینه بررسی، انتشار و ارائه به افکارعمومی اسناد موجود در آرشیوها نافع خواهد بود.

کسب موفقیت در دراز مدت از تمامی گامهایی که در رابطه با ترکمنان سوریه برداشته خواهد شد، به تامین موقعیت حقوقی بستگی دارد. دادن موقعیت " ملت محلی " بعنوان یک حق قانونی به ترکهای تاتار کریمه در اوکراین در سال 2014 از نظر موقعیت حقوقی یک نمونه می باشد. موقعیت کوزوو بعنوان یک منطقه خودمختار در داخل مرزهای صربستان، موقعیت ترکها در تراس غرب و موقعیت غیرمسلمین در ترکیه نیز می تواند بعنوان نمونه های دیگری در این خصوص مورد بررسی قرار داده شوند.

خلاصه کلام، موقعیت حقوقی برای ترکمنان واقعگرایی تامین خواهد کرد. وضعیت موجود ترکمنان در سوریه نیز متاسفانه غیرواقعی و فردی می باشد. تا ادامه این وضعیت، به غیر از ترکیه کس دیگری با ترکمنان علاقه دار نشده و نادیده گرفته خواهند شد. ترکمنان بایستی قبل از هر چیز موقعیت حقوقی خود را بدست بیاورند. موقیت حقوقی سند مالکیتی برای سالهای آینده می باشد.