Κορυφαίες Προσωπικότητες της Τουρκικής Ιστορίας (2016-02)

Ο Νασρεντίν ή Ναστραντίν Χότζας είναι ένας Μουσουλμάνος Τούρκος λαϊκός σοφός που έζησε στην κεντρική Ανατολία. Στον τουρκικό και ισλαμικό κόσμο είναι γνωστός ως Νασρεντίν Χότζας, Μουλά Νεσρετίν, Μολλά Νασρεντίν, Νασρεντίν Εφέντη, Νεσιρντίν Επέντι, Νασιρντίν Κότζο, Νασριντίν, Χότζας Νουσρετίν, Νασρεβτίν Ότζα, Νουσρεντίν Χότζα, Ναστραντίν, Νασραντίν, Νασίρ Χότζας, Νασιτουντίν Χόζγκα, Νασαρέτ, Νασραντίν Χότζα, Νασρουντίν Χοντζά, Κοτζά Νασρ, Νασρεντίν Χούτζα, Απέντι, Χοζανασριντίν, Νασριντίν Αφάντι, Τζούχα κ.α.

Ο Νασρεντίν Χότζας είναι μια μεγάλη φυσιογνωμία που ξέρουμε με σχεδόν 100% σιγουριά το μέρος που γεννήθηκε και μεγάλωσε. Απέκτησε μεγάλη φήμη με τα ανέκδοτα των οποίων είναι κεντρικός ήρωας, τα οποία όπως εικάζεται αποτελούν κομμάτια από τη ζωή του. Στην πραγματικότητα εκπροσωπεί ένα σπουδαγμένο σοφό. Έναν λαϊκό άνθρωπο που έδινε συμβουλές. Πάρα πολλά ανέκδοτα του έχουν μεταφραστεί στα αραβικά, περσικά, αγγλικά, κινεζικά, γερμανικά, γαλλικά, λατινικά, ιαπωνικά, ρωσικά, σερβικά, ελληνικά, ιταλικά, ισπανικά, πολωνικά, στην ουρντού και την γλώσσα της Σογδιανής. Ήταν γνωστός με διαφορετικά ονόματα ανά τον κόσμο. Οι Άραβες τον αποκαλούσαν Τζούχα, πρόκειται για ένα όνομα που έχει δημιουργηθεί αλλάζοντας ελαφρώς τα γράμματα της λέξης χότζα.

Ο Νασρεντίν Χότζας πρέπει να ήταν πραγματικό πρόσωπο καθώς εξετάζοντας τα ιστορικά ευρήματα βλέπουμε στοιχεία που αλληλοκαλύπτονται. Ο Νασρεντίν Χότζας έζησε τον 13^ο αιώνα, την εποχή που πλέον όλη η Ανατολία είχε σχεδόν ασπαστεί το Ισλάμ. Υπάρχουν ιστορικές πληροφορίες και αποδείξεις που το επαληθεύουν. Το έτος γέννησης και κάποια άλλα αναλυτικά στοιχεία για τη ζωή του δεν μπορούν να χαρακτηριστούν απόλυτα σίγουρες πληροφορίες. Σύμφωνα με τα στοιχεία και τα έγγραφα που έχουν βρεθεί μέχρι σήμερα ξέρουμε ότι γεννήθηκε στο Σιβριχισάρ που σήμερα βρίσκεται εντός των συνόρων του νομού Εσκισεχίρ.

Ο Νασρεντίν Χότζας γεννήθηκε στο χωριό Χόρτου του Σιβρίχισαρ το 1208. Ήταν γιος του ιμάμη του χωριού, του Αμπντουλάχ Χότζα. Ανέλαβε τα καθήκοντα του ιμάμη και ιεροκήρυκα στο χωριό, αντικαθιστώντας τον πατέρα του. Ως διάδοχο του όρισε κάποιον ονόματι Μεχμέτ και πήγε από το Σιβριχισάρ στο Άκσεχιρ για να μάθει επιστήμες, κατά πάσα πιθανότητα πριν ακόμα εξαπλωθούν σε όλη την Ανατολία οι μογγολικές επιδρομές.

Η Κόνια ήταν ένας από τους σημαντικούς σταθμούς στην εκμάθηση και διδασκαλία των επιστημών. Εδώ πέρα ανέλαβε τα καθήκοντα του Καδή, ένα σημαντικό διοικητικό και επιστημονικό αξίωμα. Ο πρώτος του δάσκαλος ήταν ο πατέρας του. Με τις σπουδές κατάφερε να αναρριχηθεί στο αξίωμα του καδή. Ο Νασρεντίν Χότζας που έφτασε στο Άκσεχιρ το 1237 πρέπει να πήρε μαθήματα από φημισμένους σούφι της περιοχής. Μερικοί από αυτούς είναι ο Σεγίτ Μαχμούντ Χαϊρανί και ο Σεγίτ Χατζέ Ιμπραχίμ Σουλτάν.

Κατά την εποχή που έζησε ο Νασρεντίν Χότζας ηγεμόνες της περιοχής ανέλαβαν οι σουλτάνοι Αλαετίν Καϊκοβάδης Α', Γκιγιαζεντίν Καϊχοσρόης Β', Αλαετίν Καϊκοβάδης Β', Κιλίτς Αρσλάν Γ', Ιζεντίν Καϊκαούς Β', Ρουκεντίν Κιλιτσαρσλάν Δ', Γκιγιαζεντίν Καϊχοσρόης Γ' και Γκιγιαζεντίν Μασούτ Β'. Οι σουλτάνοι που αναρριχήθηκαν στο θρόνο μετά το 1243, δηλαδή όλοι όσοι έγιναν σουλτάνοι μετά τον Γκιγιαζεντίν Καϊχοσρόη Β', ήταν υποτελείς στο μογγολικό κράτος των Ιλχανιδών. Κατά τις επιδρομές των Μογγόλων μπορεί οι άνθρωποι της Ανατολίας να υπέστησαν δεινά και οικονομικές δυσκολίες, όμως επρόκειτο για την χρυσή εποχή των θεσμών των αχήδων και των γιαρέν. Ο Μεβλανά, ο Γιουνούς Εμρέ, ο Σαρί Σαλτίκ, ο Χατζή Μπεκτάς, ο Σεΐχης Εντεμπαλί, ο Αχή Εβράν, ο Σεγιάντ Χαμζά και ο Νασρεντίν Χότζας προώθησαν όλοι μαζί την αλληλοβοήθεια υπό αυτές τις δυσμενείς συνθήκες και την ανιδιοτέλεια.

Ο Μουλά Ναστεντίν Χότζας είχε επωμιστεί ένα εντελώς διαφορετικό πνευματικό καθήκον από όλους τους σοφούς ανθρώπους που πέρασαν ή έζησαν για μια περίοδο στην εν λόγω περιοχή που σήμερα βρίσκεται εντός των συνόρων του νομού Εσκίσεχιρ. Το χωριό Χόρτου που είναι γνωστό ως η ιδιαίτερη πατρίδα του Νασρεντίν Χότζα είχε γύρω στους 200 κατοίκους σύμφωνα με τα οθωμανικά αρχεία του 1530.

Σύμφωνα με το έργο Σαλτικναμέ που γράφτηκε το 1480, ο Χότζας έζησε στο Άκσεχιρ και επισκέφθηκε το Σιβρίχισαρ. Ο Σαρί Σαλτίκ έχει επισκεφθεί το σπίτι του Νασρεντίν Χότζα και έχει συζητήσει μαζί του. Ο Νασρεντίν Χότζα είναι ένας μεγάλος σοφός ο οποίος μαζί με τον Σαρί Σαλτίκ έχουν κάνει βήμα προς το σουφισμό και είναι ταξιδιώτες του δρόμου της «αγάπης». Ο Χοτζάς και ο Σαρί Σαλτίκ είναι δυο φίλοι που πορεύονται σε αυτόν τον δρόμο. Ο Νασρεντίν Χότζας όπως και ο Σαρί Σαλτίκ ταξίδεψε σε διαφορετικά μέρη ως μουλάς (επισκεπτόμενος δάσκαλος).

Η ευφυΐα του που αποτελεί κληρονομιά όλου του κόσμου, αποτελεί μια ένδειξη του γεγονότος ότι είναι ένα ντόπιο πρόσωπο που ανήκει στους Τούρκους και πως συνάμα είναι μια διεθνή αξία. Η εμφάνιση του είδους της ανεκδοτολογίας στην τουρκική λογοτεχνία και λαϊκή κουλτούρα που ονομάζεται «ανέκδοτα του Νασρεντίν Χότζα» αποδεικνύει πως πρόκειται για πραγματικό πρόσωπο και το ότι αποτελεί μια μεγάλη αξία για την ανθρωπότητα. Ο Νασρεντίν Χότζας είναι ένας ήρωας των κοινών αφηγήσεων και των λαϊκών παραδόσεων πολλών χωρών σε διαφορετικούς ηπείρους από την Κίνα στη Γερμανία, από τη Σιβηρία στην Αφρική, από την Γιακουτία στην Αραβία, από την Ινδία μέχρι την Ανδαλουσία. Ο Νασρεντίν Χότζα έχει μετατραπεί σε μια ενωτική προσωπικότητα της τουρκικής κουλτούρας, του ισλαμικού πολιτισμού και της ανθρωπότητας, εν συντομία σε μια παγκόσμια κλασική και ιστορική πολιτισμική αξία.