Ανάλυση Επικαιρότητας (2018-31)

*του Τζαν Ατζούν

Η συνάντηση που πραγματοποίησαν ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόνλαντ Τραμπ και ο Πρόεδρος της Ρωσίας Βλαντιμίρ Πούτιν στο Ελσίνκι ήταν σημαντική από πολλές απόψεις. Οι σχέσεις μεταξύ των δυο χωρών είχαν ενταθεί αρκετά τον τελευταίο καιρό. Στην κορυφή της ατζέντας της συνάντησης του Πούτιν και του Τραμπ βρέθηκαν η διάδοση των πυρηνικών όπλων, η επέμβαση της Ρωσίας στις αμερικανικές εκλογές, η ενεργειακή πολιτική, η Συρία καθώς και η Κίνα.

Ιστορικά, σε εποχές που κλιμακώνονταν η ένταση μεταξύ της Σοβιετικής Ένωσης και των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής, η Φινλανδία επιλέγονταν ως ουδέτερη ζώνη για τις διαβουλεύσεις μεταξύ των δυο χωρών. Ο Τραμπ και ο Πούτιν τηρώντας αυτή την παράδοση πραγματοποίησαν τη συνάντηση τους στη Φινλανδία. Η συνάντηση που πραγματοποιήθηκε υπό την φιλοξενία της Φινλανδίας είχε μεγάλη σημασία όχι μονάχα για τις σχέσεις των δυο χωρών αλλά για όλο τον κόσμο. Μετά το πέρας των συνομιλιών τις οποίες παρακολούθησαν πλήθος δημοσιογράφων, οι ηγέτες των δυο χωρών διοργάνωσαν κοινή συνέντευξη τύπου. Η στάση και οι δηλώσεις του Τραμπ κατά τη διάρκεια της συνέντευξης τύπου επικρίθηκαν έντονα από τα αμερικανικά μέσα ενημέρωσης και σημαντικούς Αμερικανούς πολιτικούς.  Τα λόγια του Αμερικανού Προέδρου, ο οποίος απαντώντας στις ερωτήσεις σχετικά με την επέμβαση της Ρωσίας στις αμερικανικές εκλογές, αφού επέκρινε τους Αμερικανικούς θεσμούς είπε πως εμπιστεύεται περισσότερα τις δηλώσεις της Ρωσίας προκάλεσαν έντονη αντίδραση. Ο Ντόναλντ Τραμπ αργότερα αναθεώρησε τις δηλώσεις στο Ελσίνκι λέγοντας πως στη συνέντευξη τύπου αντί για “wouldn’t”  είπε κατά λάθος “would”  και έτσι βγήκε το αντίθετο νόημα.

Αν και η αντίδραση της αμερικανικής κοινής γνώμης φαίνεται να έχει επισκιάσει την συνάντηση Τραμπ-Πούτιν, οι δυο χώρες πραγματοποίησαν διαβουλεύσεις πάνω σε σημαντικά διεθνή γεωπολιτικά ζητήματα. Μπορεί να ειπωθεί πως το σημαντικότερο θέμα ήταν οι διαβουλεύσεις που πραγματοποίησαν οι δυο χώρες σχετικά με την Κίνα. Η απόφαση των ΗΠΑ να επιβάλλουν δασμούς που έχουν την ιδιότητα οικονομικού πολέμου κατά των κινεζικών προϊόντων είχε προκαλέσει μια σοβαρή ένταση μεταξύ των ΗΠΑ και της Κίνας. Κατά τη συνάντηση στο Ελσίνκι πραγματοποιήθηκε η πρώτη αμοιβαία βολιδοσκόπηση για μια συνεργασία μεταξύ των ΗΠΑ και Ρωσίας κατά της Κίνας. Αλλά μπορεί να ειπωθεί πως η Ρωσία και οι ΗΠΑ είναι αρκετά μακριά από τον σχηματισμό μιας συμμαχίας κατά της Κίνας και πως στον ορίζοντα δεν φαίνεται μια τέτοια συμμαχία.

Ένα άλλο σημαντικό θέμα στην ατζέντα στο Ελσίνκι ήταν το Συριακό. Οι ΗΠΑ και η Ρωσία έθεσαν επί τάπητος τις εξελίξεις κυρίως στη νότια Συρία και συζήτησαν την ασφάλεια του Ισραήλ και την παρουσία του Ιράν στη νότια Συρία. Ο Βλαντιμίρ Πούτιν ισχυρίστηκε πως είναι δυνατή η επίτευξη μιας συμφωνίας μεταξύ του Ισραήλ και της Συρίας με βάση τη συμφωνία του 1974. Ενώ ο Αμερικανός Πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ υπογράμμισε πως οι ΗΠΑ δεν θα αποδεχτούν την παρουσία του Ιράν στη Συρία. Αλλά ο Πρόεδρος των ΗΠΑ, Τραμπ, δεν έδωσε οποιαδήποτε πληροφορία σχετικά με τα βήματα που θα κάνει κατά του Ιράν στη Συρία.

Η συνάντηση μεταξύ των δυο ηγετών πραγματοποιήθηκε μόλις μετά την σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ. Ο Αμερικανός Πρόεδρος ο οποίος επέκρινε τη Γερμανία στη σύνοδο του ΝΑΤΟ πως είναι εξαρτημένη από τη Ρωσία από την άποψη των ενεργειακών πολιτικών εξαιτίας του σχεδίου Βόρειο Ρεύμα 2, στις δηλώσεις του κατά τη διάρκεια της συνέντευξης τύπου στο Ελσίνκι είπε πως η απόφαση ανήκει στη Γερμανία. Ενώ ο Ρώσος Πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν επανέλαβε την πρόταση του στις ΗΠΑ ενώπιων της κοινή γνώμης να καθορίσουν από κοινού την τιμή του φυσικού αερίου στις διεθνείς αγορές. Εξάλλου επειδή η ρωσική οικονομία είναι εξαρτημένη από τις εξαγωγές αερίου, οι τιμές ενέργειας στις διεθνείς αγορές επηρεάζουν άμεσα την οικονομία της Ρωσίας.

Ένα άλλο σημαντικό ζήτημα που βρέθηκε στην ατζέντα της συνάντησης στο Ελσίνκι ήταν το θέμα των πυρηνικών όπλων. Οι ΗΠΑ και η Ρωσία διαθέτουν το 90% του συνόλου των πυρηνικών όπλων που υπάρχουν στον κόσμο. Στη συνάντηση των ηγετών των δυο χωρών, αποφασίστηκε η διατήρηση της υφιστάμενης συμφωνίας μεταξύ των ΗΠΑ και της Ρωσίας για την μείωση της διάδοσης των πυρηνικών όπλων στον κόσμο.

Αν και η συνάντηση στο Ελσίνκι δεν κατάφερε να λύσει σε μεγάλο βαθμό τα ζητήματα αντιπαράθεσης μεταξύ της Ρωσίας και των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής,  το γεγονός ότι οι ηγέτες των δυο χωρών συναντήθηκαν σε μια ουδέτερη ζώνη και αντάλλαξαν απόψεις σε πολλά θέματα είχε σαν αποτέλεσμα την βελτίωση, έστω και λίγο, των σχέσεων μεταξύ των δυο χωρών.

*O Τζαν Ατζούν είναι ερευνητής αρθρογράφος - Ίδρυμα Πολιτικών, Οικονομικών και Κοινωνικών Ερευνών (SETA).