نظری به آجندای تورکیه و جهان جمعه 4 جوزا 1397 هجری شمسی

           به برنامه نظرب به آجندای تورکیه و جهان خوش آمدید. این هفته به توصیح دو مطلب زیر عنوان " چرا امارات متحده عربی کمپاینی را علیه تورکیه آغاز کرده است؟ " بقلم جان آجون محقق، پژوهشگرو مرکز تحقیقات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی تورکیه خواهیم پرداخت.امارات متحده عربی تقریبا درهر پلاتفرمی علیه منافع تورکیه فعالیت می کند و با همکاری اسرائیل و برخی دیگر از بازیگران جهانی کمپاینی را علیه تورکیه در نقاط مختلف جهان از لیبیا و سومالیا گرفته تا سوریه آغاز کرده است.  یک سال قبل، شاهد یک کمپاین رسانه ای بودیم که با هک شدن خبرگزاری رسمی قطر و انتشار برخی اخبار و جملات جعلی از زبان امیر قطر آغاز شد. این کمپاین رسانه یی به مرور زمان تبدیل به ائتلاف ضد قطر به رهبری عربستان سعودی و امارات متحده عربی و با حمایت ایالات متحده شد. این ائتلاف قطر را از نظر نظامی، سیاسی و اقتصادی محاصره کرده و تقریبا مجبور به تسلیم شدن در برابر آنها کرد.

           هنگامی که به تاریخ این ائتلاف و تحریم ها نگاه می کنیم، می بینیم که تحریم قطر پس از نشست بین المللی 21 می 2017 در ریاض پایتخت عربستان سعودی که با حضور دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا برگزار شد، انجام یافت. در واقع بن سلمان و بن زید که به  محمد2 شهرت دارند، پس از گارانتی کردن حمایت ترامپ دست به این کار زدند. آنها در چشم انداز جدید خود از منطقه که همراه با اسرائیل شکل داده بودند، قطر را به عنوان یک تهدید جدی ارزیابی کرده و سعی در از بین بردن این تهدید به هر قیمتی که باشد را داشتند. حمایت قطر از بهار عربی، محور مقاومت و انجام تغییرات در منطقه یکجا با بازیگرانی چون تورکیه و در دست داشتن قدرت اقتصادی و نیز قدرت رسانه ای دلیل اصلی مورد هدف  قراردادان قطر بود. با این حال، زمانی که یک سال گذشته را مورد ارزیابی قرار میدهیم، می بینیم که حملات علیه قطر از تمامی جهات شکست خورد. قطر توانست با حمایت متحدان نزدیک خود همچون تورکیه و در سایه دیپلماسی متعادل و رفتار عاقلانه خود تمامی این حملات و توطئه ها را خنثی کند و در نهایت، می بینیم که موقعیت ایالات متحده نیز بطور کامل شروع به تغییر کرد. تحریم های اعمال شده توسط عربستان سعودی و امارات متحده عربی علیه قطر اکنون به مشکل و محدودیتی برای آنها تبدیل شده است.

          یکجا با قطر تورکیه نیز مورد هدف  اینکشورقرار گرفته بود:

           یکی از خواسته های کشورهای ائتلاف تحریم کننده قطر، بسته شدن پایگاه نظامی اردوی تورکیه در قطر و پایان دادن به توافقنامه های نظامی میان دو کشور بود. این خواسته ناشی از دو دلیل بود. نخست اینکه فکر می کردند قطر بدون حمایت نظامی یک هدف بسیار آسان برای آنها می باشد و در سایه توافق نظامی ایجاد شده بین تورکیه و قطروایجاد پایگاه نظامی تورکیه در این کشور و آموزش نیروهای قطری توسط تورکیه، این کشور تبدیل به یک بازیگر قوی دربرابر آنها خواهد شد. دوم اینکه حضور نظامی و سیاسی تورکیه در منطقه را به عنوان تهدیدی علیه سیاست مشترک 2 محمد و اسرائیل در منطقه ارزیابی می کردند. در نهایت سعی دارند تا جغرافیای وسیع اسلام از قطر تا فلسطین را به شکلی منفعلانه طراحی کند و در این بین نیز آن دسته از کشورهایی را که تهدیدی برای آنها به شمار می روند از صحنه بازی حذف کرده و یا  تضعیف کنند. البته که تورکیه و قطر با رد تمامی این خواسته ها بر اساس منافع دو جانبه خود به روابط نظامی ادامه دادند. حتی سیاست تورکیه در قبال قطر باعث شد تا حمله کشورهای ائتلاف علیه این کشور با شکست مواجه شود. البته تورکیه بر این باور است که از سوی امارات متحده عربی به عنوان هدف تعیین شده است. در واقع بسیاری از شواهد موجود نیز این امر را تایید می کند. ایمیل های یوسف عطیبه سفیر امارات متحده عربی در آمریکا که به مطبوعات نیز انعکاس یافته است، نشان میدهد که چگونه امارات متحده عربی تقریبا در هر پلاتفرمی علیه منافع تورکیه فعالیت می کند و با همکاری اسرائیل و برخی دیگر از بازیگران جهانی کمپاینی را علیه تورکیه در نقاط مختلف جهان از لیبیا و سومالیا گرفته تا سوریه آغاز کرده است. البته تورکیه به بازی کثیف امارات متحده عربی که اعمال روشهای مختلفی از قبیل پرداخت رشوه، خریداری انسانها و حتی همکاری با برخی سازمان های تروریستی است، به شکلی مشابه پاسخ نمیدهد، اما پس از حادثه اخیر سومالیا، نشان داد که میتواند در زمان لازم و به روشی مناسب پاسخ لازم را به امارات متحده عربی با زبان خود این کشور بدهد.

            بطور خلاصه میتوان گفت که تورکیه با نهادهای سیاسی و اردوی قدرتمند خود بازیگر سیاسی بسیار با نفوذی در منطقه است و با اعمال و رفتارهای خود نیز نشان داده است که در جهت استقرار صلح و ثبات در کشورهایی مانند عراق و سوریه به طور مستقیم میتواند در میدان های سیاسی و نظامی حضور داشته باشد. تورکیه به حضور نظامی خود در کشورهایی نظیر قطر و سومالی ادامه داده و موقعیت خود در این کشورها را تقویت میکند. در مساله بیت المقدس نیز نشان داد که میتواند نقش مهمی در آینده جهان اسلام و دفاع از حقوق ستمدیدگان بازی نماید.

نویسنده: جان آجون نویسنده و محقق مرکز تحقیقات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی تورکیه