Հարցազրույց. Իբրահիմ Կալըն – 2

Լրագրող՝ Մի կողմից ժողովուրդը փողոցներում աջակցություն է ցուցաբերում կառավարության, բայց մյուս կողմից էլ հայտարարվեց արտակարգ իրավիճակ։ Ընդդիմադիր կուսակցությունները աջակցում են որոշմանը։ Չնայած միջազգային հանրությունը տարածում է տարբեր տեսակի հայտարարություններ։ Օրինակ՝ պետք է Թուրքիան լինի հավասարակշռված, կոչ են անում իրավաբանության չափանիշների մասին։ Արդյոք միջազգային հանրության կոչերը իրավացի են։

Իբրահիմ Կալըն՝ Պետք է նշել որ արտակարգ իրավիճակը հայտարարվել է հեղաշրջման փորձի արդյունքում, որը թույլ է տալիս սահմանադրության 120 եւ 121-րդ օրենքները։ Սահմանադրության թույլտվությունը օգտագործում է կաչավարությունը եւ ներկայացվեց խորհրդարան։ Փաստօրեն որոշումը վավերացում է ստացել կառավարության եւ ընդդումթյան քվեներով, որը օրենքներից դուրս որոշումներ չեն եղել։ Բայց աշխարհի տարբեր մասերում ապրող մարդկանց պետք է բացատրել Թուրքիայում տեղի ունեցող դեպքը։ Մի քանի օր առաջ կրաողացել ենք արգելել բանակի կազմում տեղակայված Ֆետուլլահի ահաբեկչական խմբավորման հեղաշրջման նախաձեռնությունը։ Այս հեղաշրջումը աջակցությու է գտել պետական հաստատաություններում գտնվող Ֆետուլլահի համագիրների կողմից։ Արդարադատությունը, արտակարգ իրավիճակում գործունէություն է ցուցաբերում հեղաշրումը կազմակերպողների դեմ։ Միջազգային հարնությունը անընդհատ հարցնում է, որ ինչպես եք բերման ենթարկում այսքան կարճ ժամանակահատվածում այսքան մարդուն։ Պետական հաստատություններում Գյուլենի ահաբեկիչներին գտնելու աշխատանքներին մենք սկսել էին երկար ժամանակ առաջ։ Հեղաշրջմանը մասնակցող հրամանատարները, օգոստոս ամսում բարձրագույն զինվորական ժողովում թոշակառու էին դառնալու կամ էլ ընդհանրապես դուրս էին հանվելու։ Դրա պատճառով էլ դիմեցին այս քայլերին։ Բայց Ֆետուլլահի ահաբեկիչները երկար ժամանակ մտածում էին դրա մասին։ Հիմա նրանց որ լսես խոսում են այլ բաների վերաբերյալ, դա բավականին ծիծաղելի է։ Նրանք մերժում են Գյուլենի շարժումը, դպրոցները, հեռուստալիքները, արհմիությունները, բանկերը, առեւտրական ընկերությունները կամ էլ հիմնադրամները։ Հարցնում եմ, նման կայսրությունը ինչպես կարողացան ղեկավարել։ Անհավատալի է, ստում են։ Մի շարք մարդիկ էլ ասում են, որ նշյալ փորձը իրականություն չի եղե, որը հզորացնում է նախագահ Էրդողանին։ Արեւմտյան մամուլի արտահայտությունները անլուրջ եւ անհավատալի է։ Կարողանում եք պատկերացնել, ուրեմն սեպտեմբերի 11-ը նախաձեռնել է Վաշինգտոնի իշխանությունը կամ էլ Նիս եւ Փարիզի հարձակումները կազմակերպվել է Ֆրանսիայի կառավարության կողմից։ Երբ խոսքը գնում է Թուրքիայի մասին, ապա սկսում է երկուերեսանիությունը եւ փորձում են իրավացի գտնել զինվորական հեղաշրջումը։ Հիշեք՝ զինվորական հեղաշրջումը կարողացել ենք կասեցնել հանուն ժողովրդավարության։ Առաջինը դա պետք է ըմբռնել։ Սովորական կյանքը չի կանգնելու, մարդիկ կարող են ճամփորդել, հավաքվել կամ ազատ արտահայտվել։ Ֆրանսիայի նման։ Փարիզի կառավարությունը 3 ամիս լինող արտակարգ իրավիճակը երկարաձգեց երկու անգամ եւս։ Նիսի հարձակումից հետո 3-ի փոխարեն որոշոլ են երկարացնել 6 ամիս։ Մարդիկ շարունակելու են իրենց առօրյա կյանքին, անհանգստանալու տեղ չկա։

Լրագրող՝ Թուրքիան, ԱՄՆ հանձնել է Ֆետուլլահ Գյուլենի մասին պահանջագիրը։ Այժմ Թուրքիան ինչ սպասումներ ունի։ Մի քանի քաղաքագետների համաձայն Վաշինգտոնը դա կարող է Թուրքիայի դեմ օգտագործել։ Դուք ինչ եք սպասում։

Իբրահիմ Կալըն՝ Ֆետուլլահ Գյուլենի Թուրքիա հետ հանձման համար մեր դեմը գտնվում է օրենքի ընթացք։ Մենք դա երկար ժամանակ պահանջում էինք, բայց հուլիսի 15-ից հետո կազմելով ավելի կարեվոր փաստերի ցուցակ, ԱԳՆ-յան միջամտությամբ ուղարկել ենք ԱՄՆ-ի արդարադատության նախարարության։ Բոլոր փաստերը տեսնելու է նաեւ ԱՄՆ-ի պաշտոնյաները։ Մեզ հետ զրուցելուց նրանք նշել են, որ այս ամենը մեծ կարեվորություն ունի իրենց համար։ Մենք տեղնիկական հարցերը ավարտվելուց հետո սպասում ենք Ֆետուլլահ Գյուլենի հետ հանձնումը։ Ունենք բավականին փաստ։

Լրագրող՝ Ներկա պահում խոսք է գնում նաեւ բանակի վերակազմավորելու մասին։ Դա ինչ է նշանակում, ինչ է լինելու։

Իբրահիմ Կալըն՝ Բանակ ներխուժած Ֆետուլլահի համագիրներ են գտնվում, մենք ցանկանում ենք որ նման բան այլեւս չլինի։Գործի անցնելու ենք ռազմական դպրոցներով, սպայակազմ եւ նրանց կրթությամբ։ Անհրաժեշտ է կրկնել, որ բանակում գտնվող Ֆետուլլահի մարդկանց հետո պետք է զատել բանակի պատվով զինվորներին։ Բանակը մերն է եւ սպայակազմը հասկանում է դեպքից հետո վտանգի մեծությունը։ Բանակը եւ կառավարությունը միասին է աշխատելու։ Նախագահը որպես բանակի գլխավոր հրամանատար ղեկավարելու է ընթացքը։ Ես հավատում եմ, որ բանակը շուտով ազատվելու է այս վտանգից։

Լրագրող՝ Թաղման արարողություններում եւ այլ հրապարակներում պահանջում են մահապատիժի օրենքը։ Մարդիկ մտածում են նաեւ ԵՄ-յան անդամագրվելու թեկնծաու Թուրքիայի համար օրենքի ընդունման դժվար լինելու մասին։ Օրինակ մեկը նշում էր հետեւյալը. «Եթե միության մուտք կատարելու հարցը պետք է նախընտրել երկրի պատվի հետ, ապա կարող ենք դուրսը մնալ»։ Արդյոք ժողովուրդը սկսել է հեռանալ միությունից եւ միությունը նրանց անտեսում է իրենց ինքնության համար։

Իբրահիմ Կալըն՝ Դուք էլ գիտեք, որ Թուրքիան երկար ժամանկ ցանկանում է մուտք կատարել ԵՄ-յան։ Մոյւս անդամ երկրների մոտ չի կիրառվել նման բանակցություններ։ 2005թ-ից փորձում ենք բանակցել միության հաստատությունների հետ։ Բայց ընթացքը բավականին դանդաղ է։ Արտսահմանում գտնվող մարդիկ պետք է հասկանան թե Թուրքիայում ինչպիսի զգայնություններ են գտնվում։ Անմեղ քաղաքացիները փողոցներում սպանվել է կրկին իր քաղաքացիների կողմից։ Մահապատիժի պահանջը հասկանալի հակազդեցություն է։ Նախագահը ասաց. «ժողովուրդի պահանջը խորհրդարանի կողմից կողմից ընդունվի, ապա ես էլ կարող եմ վավերացնել մահապատիժի օրինագիծը»։  
 
Լրագրող՝ Ժողովրդի զգացմունքները ի նկատի առնելով, արդյոք պետք է հանրաքվե անցկացնել միության անդամագրման ընթացքի վերաբերյալ։

Իբրահիմ Կալըն՝ Այս հարցը քննարկվում էր դեպքից մի քանի մաիս առաջ։ Անդամագրման ընթացքի երկարաձգման հետ եվրոպայում սկսեց «ընդլայնելու հոգնածություն»։ Մեզ համար էլ դա կարելի էանվանել «անդամագրման հոգնածություն»։ Ամեն ինչը փորձում եք, փոխում եք օրենքները, կիրառում եք չափանիշները, բայց տեսնում եք, որ չի ավարտվում հավելյալ պայմանները։ Ասում են հետեւյալը. «Ամեն ինչ պետք է անեք», կարծում եք թե  Թուրքիային լավություն են անում։ Հակառակ դրան Թուրքիան 3 միլիոն փախստականներին իր հողերում պահելով ամենամեծ լավությունը կատարում է նրանց։ Այս մարդկանց մինջ օրս պահում ենք մեր հողերում, կասեցրել ենք դեպի եվրոպա գաղթը։ Անցյալ տարի հոկտեմբեր ամսում օրական 6-7 հազար մարդ փորձում էին եվրոպա մտնել, այսօր թիվը կազմում է գրեթե զրո։ Թուրքիա-ԵՄ գաղթականների պայմանագիրը հասել է հաջողության։ Բայց նրանք այցագրային ռեժիմը վերացնելու փոխարեն կրկին սկսել են պահանջել հավելյալ պայմաններ, դրանցից մեկն է ահաբեկչության դեմ պայքարելու օրենքը։ Նշյալ թեմայի մասին խոսքը միայն մեզ է վերաբերվում, այս օրենքները անցյալում պատրաստվել են միության չափանիշներին հարմար։ Մենք անընդհատ պայքարում ենք ԻԼԻՊ եւ ՊԿԿ ահաբեկչական խմբավորումների դեմ։ Աշխարհը ԻԼԻՊ-ի դեմ պայքարելուց ռազմական միջոցներ է ձեռնարկում, որի մասնակիցներից մեկն էլ Թուրքիան է։ Բայց անտեսում է Թուրքիայի պայքարած ՊԿԿ ահաբեկչական խմբավորման։ Նշյալ խմբավորումը միայն անցյալ տարի սպանեց հարյուրավոր անմեղ քաղաքացիներ։ Փաստօրեն մենք չենք կարող փոփոխություն կատարել այդ օրենքում։ Եվրոպա եւ արեւմտյան երկրներից սպասում ենք, որ հասկանան, Թուրքիայում կիրառվող ահաբեկչության օրենքները։

Լրագրող՝ Թուրքիան ապագայում ինչպիսի քայլեր կձեռնարկի նման դեպքերը կանխելու համար։ Բացի այդ Թուրքիան արտաքին քաղաքականությունում սկսեց փոփոխություններ կատարել։ Սկսեց հաշտվել Ռուսաստան եւ Իսրայելի հետ, արդյոք այս քայլերը բացասական հետեվանքներ կունենա ԱՄՆ եւ ԵՄ-ի հետ հարաբերությունենրում։

Իբրահիմ Կալըն՝ Չեմ ուզում բոլորի մասին նշումներ կատարել, բայց մի քանի հարցեր կարող են առաջանալ։ Իրավունք ունեք Իսրայել եւ Ռուսաստանի հետ զարգացնում ենք մեր հարաբերությունենրը։ 2010թ-ին Մավի Մարմարայի ճգնաժամը ծագել էր Իսրայելի, իսկ ժետ ինքնաթիռի խոցումը Ռուսաստանի հետ։ Այս դրական քայլերը ձեռնարկվելուց, չպետք է մոռանանք, որ տարածաշրջանային վտանգը մնում է նույն տեղում։ Սիրիա եւ Իրաքի անվտանգության հարցը բացասական է ազդում մեր վրա։ Չնայած նույն վտանգը սպառնում է եվրոպա, արաբական երկրներ, Հորդանան եւ Լիբանանը։ Փաստօրեն այս վտանգների դեմ ցանկանում ենք համատեղ աշխատանք կատարել մեր դաշնակիցների եւ հարեվանների հետ։

Լրագրող՝ Միջազգային հանրության եւ թուրք ժողովրդին հաղորդելու համար 3 վարկյան եթե ունենաք, ապա ինչ ուղերձ կհղեիք։

Իբրահիմ Կալըն՝ Թուրք ազգը այս հարվածը ոչնչացնելու համար ցուցաբերել է արտակարգ քաջություն եւ պատիվ։ Աշխարհը մեզ հետ է, Շնորհակալություն, որ հեղաշրջման փոխարեն ընտրել եք ժողովրդավարության։ Հույս ունեմ ժողովուրդը կշարունակի աջակցել ժողովրդավարության, արդարադատության եւ ազատության։