بیر قطار اولکه لر غربگه اوخشب بارماقده
تورکیه و جهان کوز قره شی 30
بیر قطار اولکه لر غربگه اوخشب بارماقده
سونگی ایکّی عصردن بیری غربی بولمه گن برچه دولتلر غرب دولتلریدن نمونه آلماقده ویا غربی لشماقده. بو وضعیت اساسن غرب و اونینگ مدنیتی نینگ رونق تاپیشیدن کیلیب چیقماقده. غرب نینگ مغلوبیتیگه اوچرهگن جمعیتلر، بونگه ییچیم صفتیده معلوم سویه ده غربنی نمونه آلیشگه باشلهگندیر. اوشبو جمعیتلر اوز مدنیتلری بیلن اوزلشیش اورنیگه زمانهسیگه کوره اوزلیگینی بای بیریب، احتياجلرینی ویا اوچرهگن تهدیدلرنی برطرف قیله آلمهگنی اوچون افسوسکی موجود احوالگه کیلگندیر. بو جمعیتلر نینگ اوزیگه خاص یول، آنتالوژیک نظریه سی، ایپیستامالوژیک توشونچهسی و ایزلنووچی بولیشی کیرهک کی کیلگوسی عصرلرده موجودیتلرینی محافظه قیلالسینلر.
انقره ییلدیریم بیاضید عالی بیلیم یورتی اجتماعی بیلیملر فاکولته سی باشلیغی پروفیسور دوکتور قدرت بلبل نینگ موضوع بیلن تیگیشلی یازووینی تقدیم ایته میز
بحث موضوعسی جمعیتلر نینگ ایزلنیشلری البتهکی دوام ایتهدی. لیکن حیات هم سوریب کیتماقده. غربدن چیتده قالگن جمعیتلر «دهسلب اوزلرینی تیکلب آلسینلر، کیین غرب بیلن علاقهگه اوتسینلر» دیب بولمهیدی. بیر تامانده غیرت قیلیشگه دوام ایتر ایکن، باشقه تامانده شرق، غرب، شِمال و جنوب بیلن علاقهده بولیش کیرهک. حیاتنی توختهتیب بولمهیدی. اوز اسلوبی بولمهگنلر قندهی قیلیب غرب و اونینگ مدنیتی بیلن علاقه اورنهته آلهدی، غربگه قرشی اسلوب ایزلش هم کون ترتیبیگه کیلیشی ممکن. اسلام مدنیتی کبی بویوک مدنیتلر کهنه ایلدیزلری بولگن مدنیتلردیر. اوزاق ییللیک بایلیگی، تورلی جمعیتلرنی بیرلیکده یشه تیش تجربهسی بیلن حاضرگی کونده مشعل مثالِ پایدیوار تشکیل ایتماقده. منه اوشبو دینگیز مشعللری حاضرگی کونده قرهمه قرشی بولگن معمالرگه ییچیم تاپیش اوچون آیدینلهتووچی خصوصیتده. قالهویرسه اسلام دینی نینگ کیلیشی هم بیر سفرده ایمس، کوندهلیک حیات شرطلریگه مناسب، گویاکه عملي روشده باسقیچمه باسقیش.
غربدن تشقری جمعیتلر بیر تامانده اوز ایلدیزیدن ینگیدن توغلسه قندهی قیلیب غرب دولتلری نینگ اسلوبی بیلن اوزلشهدی؟
بو سوال نینگ جوابی توناون هم مهم ایدی، لیکن بوگون هم مهمدیر. سونگی ایکّی یوز ییل ایچیده بو نینگ تأثیری ینه کوچهیگندیر. بوندن تشقری تورلی جمعیتلرده میلیونلب انسان غرب مدنیتیگه کوره یشهماقده. باشقه جغرافیهلرده یشه گنلر نینگ، غرب جمعیتلری بیلن قورهدیگن علاقهلری جوده مهم. کیرهک بولسه اشغاللر طفیلی، کیرهک بولسه ااسیمیله سیاستی طفیلی باشقه مملکتلردن غربگه قرشیلیک کورسهتیلماقده. بو بیلن بیر قطارده، بعضیده، بو حس تویغولر فقط غرب بیلن چیکلی ایمس، هر تامانگه ترقهلماقده. غربگه قرشی چیقیش، زمانهويلشیشگه قرشی چیقیش، کپیتالیزمگه قرشی چیقیش، گلوبال له شیش گه قرشی چیقیشلر بعضاً یراتووچیلرگه بیرمه گن بیر کوچنی قرشی نرسه گه بیره دیگن دجه گه بارماقده. بو زمانوي لیککه، گلوبال لشووگه، غربگه، سيونیزمگه، دنیانی اورهب آلگن، حیاتیمیزنی قهمرهب آلگن، اخواهله گننی قولگه کیریتیش کبی فوق العاده بیر کوچ بخش ایتماقده.
شبههسیز غرب و مدنیتی ایچیده قرشی چیقیلهدیگن کوپ عنصر موجود. ناتوغری، ایشانچلی ملاحظهلر بیلدیریلگندن کیین قرشی چیقیش عامهوي قرشی چیقیش بولهدی. بلکه چارهسیزلیک، مغلوبیت، قهمرهب آلیش، ایرکینلیک ایستهگی بیلن همه نرسهگه قرشیلیک کورسهتیش و قرشی چیققن نرسهسیگه فوق العاده معنا یوکلشی هم آدمزادگه راحت بغیشلهماقده. عامهلرگه، اساسن یاشلرگه جاذبهلی بولیشی ممکن. لیکن بیر نرسهگه قرشی چیقیش، اوزیگه خاص بیر نرسه وجودگه کیلتیرمهیدی بو بیر انسان نینگ، آیدولوژیسی نینگ، شکیلنیشی دیر. باشقه تاماندن، بیر نرسهگه قرشی جواب صفتیده قرشیلیک کورسهتیش، اونلب ایجابي اوزگریشلرگه قرهمهی، قهمرهب آلیشنی ینه هم چوقورلشتیریشدن، حیاتدن، دنیادن و حقیقتلردن قوپاریشدن باشقه نیمه بولیشی ممکن؟ فقط قرشی چیقیش بولسه، آنسان نینگ اوزینی سوراوگه توتیشینی، قرشی چیقگنلری نینگ توغری تامانلری و احتمالي همکارلیک امکانیتلرینی هم برطرف قیلگنی اوچون، اصلیده ییچیمسیزلیکنی ینه هم آرتتیرهدی. بو کبی حرکتلر قرشیسیده بولگنلر نینگ وضعیتینی کوچهیتیرهدی. هشهشیلر بیلن عیسوي میسیونیرلر اورتهسیدهگی علاقه، حاضرگی کونده رادیکال آقیملر بیلن اَیریم غرب استخباراتی تشکیلاتلری اورتهسیده موجود علاقهلرگه نمونه. حالبوکه بیزلر هر تاماننی دیوارلر بیلن اورهب آلگن، مغلوبیتگه اوچرهگندیک همه نرسهگه قرشی چیققن، همه نرسهنی رد ایتیش اورنیگه، اوزیمیزگه ایشانیب مسألهلرنی حل ایتیشیمیز ضرور. شو نینگ اوچون قرشی چیقیش نینگ جاذبهسیگه، ییچیم تاپیش حوسی، اِنتلِ اکتوال سفسطهلرگه الدنمسدن، عدالتلی و اوزیگه ایشانگن حالده هر تامانلهمه علاقهده بولیش کیرهک.
مسألهگه بو نقطهی نظردن قرهگنده، «غربگه قرشی» ایمس «غرب بیلن علاقهلی» قندهی بیر اسلوب ایزلشنی سورب سوزگه کیریش کیرهک. چونکه «غربگه قرشی» افادهسی، اوّلدن بیر قرشیلیک کورسهتیشنی انگلهتهدی. قرشی چیقیش نظریه سی بیلن حرکت قیلیش بیزنی اوز یولیمیزدن چیقرهدی، قرشی چیققن نرسهنی بیلگیلاوچیلرگه بوی سیندیریشگه آلیب کیلهدی. باشقه تاماندن «غربگه قرشی» یول ایزلش البتهکی غربنی مرکزگه ایلنتیرهدی. قالهویرسه غربدن تشقری باشقه جمعیتلر نینگ اوز دیني اعتقادی، مدنیتی و عنعنهلری مرکزگه آلیب حرکت قیلیشی کیرهک. بیز ایسه، نظریه میزنی طبيعي روشده اسلام و مدنیتی، اوز تاریخیمیز و مدنیتیمیز بیلگیلشی کیرهک. اوندهی بولسه حاضرگی کونده غرب بیلن علاقهلی قندهی بیر وضعیتده و قندهی نقطهی نظرگه ایگه بولیشیمیز کیرهک؟ بو تارتیشوولر ینگی باشلهمهدی. ایکّی عصردن بیری دوام ایتماقده. بو تجربهلردن فایدهلنیب، ملاحظهلریمیزنی کیینگی دستورلریمزیده دوام ایتتیرهمیز.